معاون امور اجتماعی و فرهنگی شهرداری تهران طی سخنانی در این همایش گفت: صنعتی شدن، مهاجرت بی‌رویه، ضعف سامانه رفاه اجتماعی، بیکاری و مسائل اجتماعی بسیاری موجب افزایش آسیب‌های اجتماعی و تنوع آنها شده است.
احمد نوریان تاکید کرد: رشد آسیب‌های اجتماعی از یک مدل خاص تبعیت نمی‌کند بلکه زنجیره‌وار به هم متصل هستند و نگاه تک بعدی نتیجه‌ای نخواهد داشت. اقدامات پیشگیرانه نیز باید زنجیره‌وار و مرتبط با هم باشند.
وی ضمن اشاره به اینکه 85 درصد افراد زیر 18سالی که با بزه سرقت در مراکز باز‌پروری نگهداری می‌شوند، فرزندان اعتیاد و طلاق هستند، با ابراز نگرانی نسبت به آسیب‌های روزافزون دنیای مجازی تصریح کرد: آسیب‌های دنیای مجازی در سال 81 و 82 با محصولات پرنوگرافی غربی وارد سایت‌های اینترنتی و متأسفانه از سال 83 همین محصولات به‌صورت بومی و ایرانی وارد دنیای مجازی شد.
نوریان هشدار داد: در این حوزه بحث گیم‌نت‌ها به اندازه‌ای جدی و گسترده شده که سلامت روانی کودکان و نوجوانان را تهدید می‌کند، اما هنوز مسئولان ما به این مسئله وارد نشده‌اند.
وی توضیح داد: در مجموع بین تغییرات اجتماعی و تدبیرها یک شکاف وجود دارد که باعث شده، اقدامات در این حوزه معمولا پس از وقوع و همه‌‌گیری انجام شود.
معاون امور اجتماعی و فرهنگی شهرداری تهران با اشاره به چندبرابر شدن تولید مواد‌مخدر در افغانستان ادامه داد: اکنون میزان اعتیاد به کراک بیش از دو برابر هروئین است.
وی از فعالیت دائمی گرمخانه‌های شهرداری تهران خبر داد و افزود: در سال‌های گذشته گرمخانه‌ها فقط در فصل زمستان فعال بودند.
به گفته نوریان، برنامه‌ریزی‌های شهرداری تهران مسئله محور و نیاز محور است. وقتی وضعیت شهر تهران را با برخی از شهرهای کشورهای منطقه می‌سنجیم، مشخص می‌شود که ما در تهران کارتن‌خواب به معنای واقعی نداریم بلکه بی‌خانمان داریم.
وی یادآور شد: در مقایسه با شهرهای سایر کشورها آسیب‌های کمتری در شهر تهران داریم ولی در مقایسه با شرایط مطلوب خود، وضعیت مناسبی نداریم.
نوریان در پایان از ایجاد اداره کل آسیب‌های اجتماعی در شهرداری به‌عنوان نخستین گام برای تشکیل ساختار کنترل آسیب‌های اجتماعی شهری یاد کرد و بیان داشت: این اداره کل به‌زودی به سازمان آسیب‌های اجتماعی شهرداری تهران تبدیل خواهد شد.
ایجاد پایگاه‌های ساماندهی کودکان کار و خیابان
مدیرکل آسیب‌های اجتماعی شهرداری تهران نیز در این همایش از آمادگی شهرداری تهران برای ایجاد پایگاه‌های ساماندهی کودکان کار و خیابان خبر داد و گفت: شهرداری تهران تاکنون به تنهایی بیش از 15 هزار متکدی را از سطح شهر جمع‌آوری کرده‌است.
نجم‌الدین محمدی اظهار کرد: یکی از عوامل اجرای ناموفق طرح‌ها و برنامه‌های حوزه آسیب‌های اجتماعی، واگذارنشدن تصدیگری‌های دولتی در این حوزه به نهادهای مردمی و غیردولتی است.
به گفته وی، فقر، بیکاری، نبود ثبات اقتصادی، توزیع ناعادلانه ثروت، رشد حاشیه‌نشینی، افزایش جمعیت جوان جامعه و گسست نظام‌های سنتی و پیوندهای خانوادگی، علل عمده آسیب‌های اجتماعی است.
مدیرکل آسیب‌های اجتماعی شهرداری تهران افزایش جمعیت شهر تهران، گسترش حاشیه‌نشینی و مهاجرت‌های بی‌رویه، ناکافی بودن طرح‌ها و اقدامات دولتی و مشارکت محدود تشکل‌های غیردولتی در حوزه آسیب‌های اجتماعی را از مهم‌ترین چالش‌های موجود در کلانشهر تهران بیان کرد.
وی با اشاره به ضعف اقدامات دولتی در حوزه کنترل آسیب‌های اجتماعی تصریح کرد: شهرداری پوشش بیشتری از برخی نهادهای دولتی در تهران دارد که می‌توان از این ظرفیت در پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی استفاده بهینه کرد.
محمدی افزود: مهم‌ترین دلایل توفیق نداشتن برنامه‌ها و طرح‌ها در کنترل آسیب‌های اجتماعی، نامتناسب یا ناقص بودن قوانین موجود، نبود توجه به عوامل زیر‌ساختی آسیب‌ها، فقدان حساسیت لازم به رشد آسیب‌ها و نیز فقدان ارزیابی طرح‌های انجام شده و اصلاح شیوه‌های آن در برنامه‌های آینده هستند.
مدیرکل آسیب‌های اجتماعی شهرداری تهران ادامه داد: در گذشته در طرح‌های پیشگیری آسیب‌های اجتماعی، شهرداری نقش پشتیبانی‌کننده داشت ولی اکنون شهرداری توان و ظرفیت اجرای طرح‌های بزرگی را در این زمینه دارد.
به اعتقاد وی، جمع‌آوری متکدیان از سطح شهر یکی از طرح‌های موفق شهرداری تهران بدون همکاری جدی سایر نهادهاست.
محمدی تصریح کرد: اکنون یکی از دغدغه‌های بزرگ ما افزایش جمعیت کودکان کار و خیابان است که آماده‌ایم پایگاه‌های سیار و ثابت برای جذب کودکان و ساماندهی آنها ایجاد کنیم.
وی یادآور شد: تاکنون بیش از 11 هزار پرونده برای این کودکان در شهرداری تشکیل شده و در حال تجزیه و تحلیل وضعیت آنها هستیم. نتایج این بررسی‌ها می‌تواند نقش مهمی در موفقیت طرح‌ها و برنامه‌ریزی‌های آتی داشته باشد.
محمدی، نبود ساختار معاونت اجتماعی در شهرداری‌های کشور به‌جز شهرداری تهران و فقدان پاسخگویی و فعالیت جدی نهادهای مسئول در حوزه آسیب‌های اجتماعی را از مهم‌ترین چالش‌های پیش روی کنترل و مدیریت آسیب‌های اجتماعی دانست.
مدیرکل آسیب‌های اجتماعی شهرداری تهران با اشاره به محورهای برنامه 5 ساله شهرداری تهران در این حوزه اظهار کرد: آسیب‌شناسی محلات تهران، شناسایی نقاط آسیب‌خیز و بحران‌زای شهر تهران، گسترش مهارت‌های اجتماعی، توانمند‌سازی آسیب‌‌دیدگان، گسترش کانون‌های محلی و مددکاری شهری از مهم‌ترین محورهای این برنامه در حوزه آسیب‌های اجتماعی است.
توانمند‌سازی و جلب مشارکت مردم، عوامل مؤثر پیشگیری
معاون برنامه‌ریزی و هماهنگی شهردار تهران نیز در ادامه این همایش با اشاره به نقش مشارکت اجتماعی و راهبردها گفت: جایگاه مدیریت شهری در بخش تصدیگری حاکمیتی در هرم نظام برنامه‌ریزی است.
محمدرضا واعظ مهدوی افزود: این تصدیگری باید در همه امور شهر باشد. در بحث پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی، مهم‌ترین و مؤثرترین عامل، توانمند‌سازی و جلب مشارکت مردم است که مانند واکسینه کردن جامعه در برابر آسیب‌ها عمل می‌کند.
وی خطاب به جامعه دانشگاهیان عنوان کرد: یکی از مهم‌ترین انتظارات از نهادهای علمی و دانشگاهی، مشارکت کارشناسی در برنامه‌ریزی‌ها و ارزیابی عملکرد نهادهای مسئول در حوزه آسیب‌های اجتماعی است.
فقدان وحدت نظری و عملی در حوزه آسیب‌های اجتماعی
مرتضی طلایی، عضو شورای اسلامی شهر تهران نیز طی سخنانی در همایش تبیین جایگاه مدیریت شهری تأکید کرد: وحدت نظری و عملی در حوزه آسیب‌های اجتماعی شهری در بین نهادهای مسئول وجود ندارد.
وی با اشاره به ارتباط معنادار آسیب‌های موجود در جامعه گفت: مدیران و مسئولان به آسیب‌های اجتماعی به‌صورت انفرادی نگاه می‌کنند ولی مدیریت حوزه آسیب‌های اجتماعی باید متسلسل و با هماهنگی کامل باشد.
طلایی اعتقاد دارد که اختلاط کاری مجریان، سیاستگذاران و پژوهشگران حوزه آسیب‌های اجتماعی باعث ایجاد تنوع در نگاه و تعریف این حوزه شده است. از طرفی امروز بین مدیران حوزه آسیب‌های اجتماعی در سازمان‌ها و دستگاه‌های مختلف، وحدت نظری درباره مفهوم آسیب‌های اجتماعی وجود ندارد.
عضو کمیسیون فرهنگی - اجتماعی شورای شهر تهران یادآور شد: رشد تصاعدی و دگرگونی شکل آسیب‌های اجتماعی حاصل نوع مدیریت‌هاست. آسیب‌ها را تا حد ممکن انکار می‌کنیم، وقتی این آسیب‌ها حاد شد به فکر مهار آنها می‌افتیم که حاصلی جز بزرگ‌‌تر شدن و افزایش آسیب‌ها ندارد.
طلایی اضافه کرد: متأسفانه در حوزه عملکردها نیز با سلایق و نگاه‌های متفاوتی روبه‌رو هستیم. هنگام تخصیص اعتبار، آمار آسیب‌ها را بالا اعلام می‌کنیم، ولی وقتی گزارش عملکرد ارائه می‌دهیم، منکر آسیب‌ها می‌شویم. اغلب مواقع هماهنگی عملی در این حوزه بین دستگاه‌های مختلف دیده نمی‌شود که نتیجه آن خنثی شدن اثر اقدامات قبلی خودمان است.
عضو شورای اسلامی شهر تهران در پایان اظهار کرد: ساختار فعلی مدیریت آسیب‌های اجتماعی کشور با انتظارات موجود منطبق نیست. توجه بیشتر دولت به این حوزه، نقش‌آفرینی دانشگاه‌ها و مراکز علمی به‌عنوان حلقه‌های واسطه دستگاه‌های مسئول، ترمیم قوانین و مقررات و سپردن مدیریت آسیب‌های اجتماعی به نهادها و تشکل‌های مردمی از مهم‌ترین کمبودها و چالش‌های حوزه آسیب‌های اجتماعی است.
غلامرضا لطیفی، دبیر علمی همایش علمی تبیین جایگاه مدیریت شهری در آسیب‌های اجتماعی، هدف از برگزاری همایش را ارائه نتایج پژوهش‌ها و تجارب استادان و مدیران دانشگاهی و نهادهای اجرایی و نیز ایجاد ارتباط بین دانشگاه و دستگاه‌های اجرایی اعلام کرد.
دکتر علی اصغر سعیدی، دکتر پورموسوی، دکتر محمد زاهدی اصل، دکتر محمد شیخی، روزبه کردونی، دکتر عزت‌الله‌سام آرام، مهرناز امین آقایی، دکتر محمود جمعه‌پور، دکتر زهرا زارع، دکتر زاهدی مازندرانی، دکتر سعید مدنی و دکتر حسینعلی افخمی از دیگر سخنرانان این همایش بودند.
